به نقل از «مشرق»

روابط ایران و ترکمنستان، نمونه موفق رویکرد «نخست همسایگان»

تاریخ انتشار: ۱۶ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۶۲۸۸۲

مرکز پژوهشی «نشنال اینترست» روابط ایران و ترکمنستان را نمونه‌ای از اجرای موفق سیاست «نخست همسایگان» در دولت رئیسی دانست که با نگاه مثبت دو کشور روند روبه رشدی دارد.

به گزارش مشرق، مرکز پژوهشی «نشنال اینترست» آمریکا در گزارشی مبسوط به تحلیل روابط ایران و ترکمستان پرداخته و آورده است: از زمانی که «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران شد، تهران راهبرد «نخست همسایگان» را در سیاست خارجی خود دنبال کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

همزمان که جمهوری اسلامی تحت تحریم‌ها و دیگر اشکال فشار از سوی غرب قرار دارد، تهران بر بهبود روابط با کشورهای همسایه جهت مقابله با تلاش‌های غرب برای تضعیف و منزوی کردن ایران تمرکز دارد.

نویسنده این تحلیل مدعی شد که تمرکز بر ترکمنستان در رویکرد سیاست خارجی ایران اندک است زیرا تاکنون روابط تهران و عشق آباد به ندرت خبرساز شده و در سال‌های اخیر، مرز دوکشور در مقایسه با مرزهای ایران با افغانستان و پاکستان آرامتر بوده است. همین موضوع روابط دو کشور را به صورت عمده واجد اهمیت ژئواکونومیکی می‌کند که عاری از مشکلات بزرگ باشد.

طبق این تحلیل، از زمان آغاز ریاست‌ جمهوری رئیسی در سال ۲۰۲۱ انبوهی از فعالیت‌های دیپلماتیک و همکاری‌ها در حوزه‌های مختلف بین دوکشور صورت گرفت که به بهبود روابط ایران و ترکمنستان منتهی شده اما کماکان سطح تجارت دوجانبه پایین و حدود ۵۰۰میلیون دلار است. ظرفیت توسعه روابط اقتصادی ایران و ترکمنستان بالا است و تجارت ایران با کشورهای آسیای مرکزی تا حد زیادی در کاهش فشار ناشی از تحریم‌های غرب موثر خواهد بود.

این گزارش، با برشمردن برخی تعاملات دیپلماتیک دو کشور در سه سال اخیر آورده است: ایران و ترکمنستان در بخشی از جهان قرار گرفته اند که اهمیت ژئوپلیتیک فزاینده‌ای دارد. «ادوارد واستنیج» مدرس ارشد سیاست و مطالعات بین‌الملل در برکلی، روابط دو کشور را «عمل‌گرایانه و تعاملی» می‌داند، به نحوی که ایران برای موضع بی طرفی رسمی ترکمنستان در سیاست خارجی، به ویژه در چارچوب تلاش ایران برای یافتن شرکای اقتصادی و مقابله با اثرات تحریم‌ و فشارهای غرب، ارزش قائل است.

وی معتقد است که از برخی جهات جایگاه تهران و عشق آباد شبیه یکدیگر است که این امر تاحد زیادی به تمایل آنها برای حفظ استقلال در سیاست خارجی ارتباط دارد.

«بروس پانیر» پژوهشگر آسیای مرکزی در موسسه تحقیقات سیاست خارجی (Foreign Policy Research Institute) هم تصریح دارد شاید مهمترین جنبه روابط دو کشور این است که هیچ کدام دیگری را یک تهدید امنیتی نمی‌دانند. دولت ترکمنستان هیچ تهدیدی برای ایران نیست و هرگز اپوزیسیون ایرانی در آن کشور حضور نداشته اند.

نشنال اینترست از جمله محورهای همکاری اقتصادی دوطرف را بحث انرژی و گاز می‌داند که در این چارچوب تهران از همسایه خود برای تامین گاز استان‌های شمالی بهره می‌برد. این امر ایران را از سرمایه گذاری برای توسعه خطوط لوله از میادین گازی جنوب به مناطق شمالی و در نزدیکی مرز ترکمنستان بی نیاز کرده است. با اینحال در این روابط چالش‌هایی هم وجود دارد. ایران، ترکمنستان و آذربایجان نوامبر ۲۰۲۱، یک قرارداد سه جانبه برای سوآپ گاز امضا و در سال بعد آن را اجرایی کردند. طبق این توافق تهران از ترکمنستان گاز دریافت می‌کند و به همان میزان در منطقه‌ای دیگر گاز را به باکو تحویل می‌دهد. این قرارداد در ژانویه ۲۰۲۴ به دلیل نبود توافق بر سر مفاد تجاری با مشکلاتی همراه شد.

طبق گزارش این اتاق فکر، امروزه پتانسیل همکاری ایران و ترکمنستان در زمینه‌های ترانزیتی اهمیتی بیشتر از قبل پیدا کرده است. ایران می‌تواند این کشور غنی از گاز در آسیای مرکزی را به ترکیه و جهان عرب پیوند دهد. تهران همچنین علاقه مندی خود را برای ایجاد یک مسیر راه آهن-دریایی از شمال تا جنوب نشان داده که در آن روسیه از طریق قزاقستان، ترکمنستان و ایران به هند متصل می‌شود. پانیر معتقد است: این امر تجارت ایران را تقویت می‌کند و دسترسی تهران به کالاهایی را که نمی‌تواند از غرب بخرد، تسهیل می‌سازد.

بنا بر ادعای این اندیشکده آمریکایی، با این وجود سیاست‌های ایالات متحده، همکاری دوجانبه ایران و ترکمنستان در حوزه حمل و نقل را با مشکل روبرو کرده است. با اینکه ایران بهترین مسیر دسترسی ترکمنستان به دریاهای آزاد را فراهم می‌کند، سیاست آمریکا مبنی بر جلوگیری از عبور مسیرهای تجاری یا خطوط لوله از ایران (مربوط به اوایل دهه ۱۹۹۰)، مانع توسعه روابط دو کشور می‌شود.

اگرچه در بخشی از این گزارش، روابط ترکمنستان با رژیم اسرائیل، خطوط لوله گازی ترانس خزر و مناقشه گازی به عنوان منابع تنش در روابط تهران- عشق آباد ذکر شد، اما نویسنده اذعان دارد هر دو کشور نه تنها به فکر ایجاد تنش نیستند بلکه از مسیر مثبت روابط دوجانبه خود حمایت می‌کنند.

منبع: مشرق

کلیدواژه: تحلیل روز طوفان الاقصی قیمت آسیای مرکزی تهران ابراهیم رییسی نشنال اینترست ترکمنستان خودرو قیمت های روز در یک نگاه حوادث سلامت ایران و ترکمنستان روابط دو کشور روابط ایران سیاست خارجی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۶۲۸۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی باید در کنار تعاملات امنیتی با کشور هدف پیگیری شود

به زعم بسیاری از کارشناسان، همسایگان بهترین و در دسترس ترین بازارهای صادراتی و وارداتی هر کشوری محسوب می شوند. از نظر آنان، گسترش روابط با کشورهای همسایه علاوه بر اینکه به لحاظ اقتصادی برای طرفین مزیت دارد، به لحاظ امنیتی و سیاسی نیز حائز اهمیت است.کارشناسان اعتقاد دارند، افزایش روابط تهران با کشورهای منطقه می تواند به ایجاد ثبات سیاسی در منطقه منجر شود و امنیت بیشتری را برای همگان به ارمغان بیاورد.

از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان بر موقعیت ژئوپلتیک کشورمان به عنوان یک فرصت می نگرند و معتقدند باید از این موقعیت به نحو احسنت استفاده کنیم. به زعم آنان، تبدیل شدن به یک هاب منطقه ای انرژی دور از دسترس نیست. می توانیم از طریق به اجرا گذاشتن یک دیپلماسی فعال انرژی و افزایش روابط با همسایگان به این موقعیت دست یابیم.

وزارت نفت طی سال های گذشته نگاه ویژه ای به همسایگان داشته است. به ویژه دولت سیزدهم به جای نگاه به غرب، به بهبود روابط با کشورهای همسایه متمرکز شده است. دیپلماسی در دنیای امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. بهبود روابط با همسایگان و افزایش مراودات می تواند بسترسازی ای برای دستیابی به اهداف کشور باشد.

نظرات فریدون عباسی، عضو کمیسیون انرژی مجلس را در خصوص دیپلماسی فعال انرژی دولت سیزدهم در ادامه می خوانید. عباسی در خصوص دیپلماسی فعال انرژی که دولت سیزدهم در منطقه به اجرا گذاشته است، تصریح کرد: اقداماتی که اخیراً وزارت نفت در زمینه افزایش تعاملات با کشورهای همسایه به اجرا گذاشته، نشان دهنده فعال شدن دیپلماسی انرژی کشور است که مثبت ارزیابی می شود. این تلاش ها شروع خوبی برای گسترش روابط با کشورهای همسایه به شمار می رود.

وی ادامه داد: قطعاً هر کدام از کشورهای همسایه مشکلاتی دارند. به طور مثال، پاکستان که تلاش داریم خط لوله صلح را با این کشور پیش ببریم، ممکن است در تأمین هزینه های انرژی موردنیازش مشکل داشته باشد. عراق که به عنوان مشتری گازی کشورمان مطرح است، تحت تأثیر سیاست های برخی کشورها مانند آمریکا قرار دارد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: مشکلاتی که در بالا به آن ها اشاره کردیم، نباید ما را از به اجرا گذاشتن دیپلماسی فعال انرژی در منطقه و در مقابل همسایگان بازدارد. باید با در نظر داشتن این مشکلات به سمت گسترش روابط با کشورهای همسایه حرکت کنیم. در نظر گرفتن این ملاحظات در روابط مان با کشورهای همسایه می تواند به ما در پیشبرد بهتر دیپلماسی انرژی کشور کمک کند.

عباسی گفت: سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی نیز سیاست درستی بود که به اجرا گذاشتیم. لازم است به موازات اعمال این سیاست به افزایش تعاملات نظامی خود با کشورهای هدف بپردازیم. به نحوی که به این کشورها در ایجاد ثبات سیاسی در کشورشان کمک کنیم تا زمینه برای مداخله قدرت های دیگر مانند آمریکا در آن ها به وجود نیاید و نوعی امنیت برای سرمایه گذاری خودمان به وجود بیاوریم.

وی ادامه داد: به طور مثال، برنامه ریزی کرده ایم که تا پایان سال جاری میلادی به سهامداری در یک پالایشگاه در سوریه بپردازیم. باید در کنار این سیاست گذاری، برای جوانب امنیتی موضوع نیز چاره اندیشی داشته باشیم. این سیاست را باید طوری پیش ببریم که زمینه را برای امنیت متخصصان ایرانی که قرار است به این کشور بفرستیم، فراهم کنیم. بنابراین، سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی باید در کنار تعاملات نظامی با کشور هدف پیگیری شود.

عضو کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: پیگیری سیاست سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی کشورهایی مانند ونزوئلا و نیکاراگوئه نیز به درستی در دستور کار قرار دارد و موجب تحول بزرگ در بازارهای سنتی ایران و رسیدن به یک بازار تضمینی جدید شده است.. تعامل به این شکل با کشورهای همسو با ایران بسیار مثبت و مهم است. این نکته مهم است که بتوانیم ارتباط با آن ها را به صورت پایدار حفظ کنیم. در این مسیر توانستیم رشد صادرات نفت و رشد درآمدهای ارزی داشته باشیم که کمک بزرگی به رشد اقتصادی کشور نیز داشته است.

زهرا طوسی